Torpağın aqrokimyəvi analizlərinin fermerlərə faydası - Fermerlərə məsləhət
2023-10-04 00:00:00
Əkin sahələrində bitkinin qida ehtiyacının müəyyənləşdirilməməsi, əkin sahələrinin düzgün becərilməməsi, gübrələrin kor-koranə birtərəfli qaydada istifadəsi və s. torpaqların münbitliyinin aşağı düşməsinə və məhsuldarlığın ildən-ilə azalmasına gətirib çıxarır.
Torpağın aqrokimyəvi analizlərinin nəticələrinin düzgün olması sahədə torpaq nümunələrinin götürülməsindən də çox asılıdır. Ona görə də sahədən xarakterik nümunələrin götürülməsi düzgün laboratoriya analizlərinin əldə olunması üçün əsas addımdır.
Torpaqda qida elementlərinin miqdarının öyrənilməsi əsasən növbəti əkin dövriyyəsi üçün gübrə ehtiyaclarının müəyyənləşdirilməsi məqsədilə həyata keçirilir. Torpaq nümunəsi vizual eynilik təşkil edən vahid bir ərazini təmsil edən bir neçə fərdi nümunələrin qarışığından ibarət olmalıdır.
Vahid torpaq sahəsindən aşağıdakı hallarda nümunə götürmək olmaz:
Aqrokimyəvi tədqiqatların əhəmiyyəti məhsuldar torpaqların münbitliyinin qorunub saxlanılması ilə yanaşı həm də az məhsuldar, şərti yararsız torpaqların müəyyənləşdirilməsi və münbitliyin artırılması tədbirlərin görülməsi üçün zəruridir. Götürülən fərdi nümunələrin hər birinin dərinliyi eyni olmalı, eyni miqdarda və eyni alətlə götürülməlidir. Torpaqdan götürülən nümunələrin dərinliyi bitki növündən asılı olaraq dəyişir. Ümumiyyətlə isə bitki köklərinin yaxşı inkişaf etdiyi qatdan nümunə götürülməlidir. Birillik bitkilərdə əsasən 0-25 (30) sm-dən nümunələr götürülməlidir.
Bitkilərin kök sistemi torpağın daha dərin qatlarına paylanaraq orada olan qida maddələrindən az da olsa istifadə edir. Saçaqlı kök sisteminə malik olan taxıl bitkilərinin (buğda, arpa və s.) əsas kök kütləsinin 70-80%-i torpağın 0-30 sm dərinliyində cəmləşmişdir. Lakin bir çox bitki sortlarının kök sistemi 2,0-2,2 metr dərinliyə işləyə bilir. Xüsusilə çoxillik bitkilər altından götürüləcək torpaq nümunələri 0-30, 30-60 və 60-90 sm-i əhatə etməlidir. Torpaq nümunələri həmişə ilin eyni dövründə götürülməlidir ki, müəyyən vaxt keçdikdən sonra alınan rəqəmləri müqayisə etmək mümkün olsun.
Nümunələr əkindən qabaq və ya məhsul yığımından sonra götürülməlidir. Hava yaxşı olarsa payızın sonunda və hətta qışda da torpaq nümunələri götürülə bilər. Gübrə verildikdən 2-3 ay sonra əkinə zərər verməmək şərti ilə nümunə götürülə bilər.
Qida elementlərinin müəyyənləşdirilməsi üçün nümunə, sahənin relyefini nəzərə alaraq minimum 10 fərdi nümunənin qarışdırılması nəticəsində formalaşdırılır. Kompozit nümunələr təmiz plastik qaba yığılmalı və qarışdırılmalıdır. Sonra həmin qarışıq nümunədən 1-1.5 kq vahid nümunə ayrılmalıdır.
Ərazinin eroziyaya uğramış, su basmış, çirklənmiş və s. kimi istisna sahələrindən ayrıca nümunələr götürülməlidir.
Nümunə sahənin diaqonalı boyunca girişdən 20-30 metr irəli və sahənin qurtaracağına 20-30 metr qalmış götürülməlidir. Müxtəlif dərinliklərdən götürülmüş nümunələr ayrı-ayrı polietilen kisələrə tökülməli və içərisinə etiket yazılıb qoyulmalıdır. Nümunə ziq-zaq formada götürülür və belə vəziyyətdə nümunə götürülmüş nöqtələr sahə boyu bərabər paylanır.
Torpaq nümunələri götürülərkən torpağın səthi bitki hissələrindən təmizlənir. Ziq-zaq xəttinin hər nöqtəsində V şəklində 30 sm dərinliyində çuxur qazılır. Sonra çuxurun bir səthi təmizlənir və üz hissəsindən bir dilim 3-4 sm qalınlığında torpaq dilimi götürülür. Götürülən fərdi nümunələr qarışdırılaraq 1-1.5 kq miqdarında vahid nümunə ayrılır. Hər bir nöqtədən eyni həcmdə torpaq nümunəsi götürülməlidir.
Götürülmüş torpaq nümunələri polietilen kisələrə yerləşdirilir. Kisələrin üzərində nümunələrin götürülmə yeri, dərinlik, götürülmə tarixi, fermerin adı, coğrafi koordinatları, suvarma forması, əkilən bitkinin adı, sələf bitkinin adı, əvvəlki il verilən gübrənin növü və miqdarı göstərilməlidir. Nümunələr karton qutulara və ya yeşiklərə yerləşdirilərək mümkün qədər qısa vaxtda laboratoriyaya çatdırılmalıdır.
Fermerlər torpaqlarını analiz etdirməklə onda olan qida maddələrinin miqdarını, torpaq mühitinin reaksiyasını (pH), duzluluğunu və s. öyrənə bilərlər. Analizin nəticələrinə əsaslanaraq əkiləcək bitkiyə müvafiq gübrələmə proqramına uyğun qida maddələr verilməlidir. Torpağın aqrokimyəvi analizi aparmadan gübrə istifadə edilərsə aşağıdakı problemlərlə üzləşə bilərlər:
Bitkinin ehtiyacından az gübrə istifadə edildikdə tələb olunan miqdarda qida qəbul edə bilmir və buna görə də bitki inkişafdan qalır. Eyni zamanda bitkinin ehtiyacından daha çox gübrə istifadə edilə bilər ki, bu da torpağa və bitkiyə mənfi təsir göstərir. Hər iki halda gübrə üçün xərclənən vəsait effektiv olmur və bitkinin məhsuldarlığı azalır.
Düzgün olmayan vaxtda gübrənin verilməsi baş verir. Belə olan halda torpağa verilən gübrənin də bir əhəmiyyəti qalmır. Ona görə də torpaqdan yüksək məhsul almaq və davamlı istifadəsini təmin etmək üçün torpağa lazımı miqdarda, lazimi zamanda və düzgün növ mineral gübrənin verilməsini həyata keçirməlidir.
Əkin sahələrinə düzgün gübrə növünün və normasının verilməsi üçün torpaqların mütləq qaydada laboratoriyada analiz olunması olduqca vacibdir.
Xəbərlər
Bölgələrdə heyvanların identifikasiyası ilə bağlı müşavirələr davam edir
Quba rayonunda heyvanların identifikasiyası ilə bağlı müşavirə keçirilib
Nazir Məcnun Məmmədovun Zaqatalada vətəndaş qəbulunun vaxtı dəyişdirilib
Aqrar Xidmətlər Agentliyinin əməkdaşları beynəlxalq forumda iştirak edib
Avropa İttifaqı nəşrində “Ağalı ağıllı kənd” haqqında məqalə dərc olunub
QARAMALIN FRANSAİELOZ XƏSTƏLİYİNDƏN QORUNMASINA DAİR FERMERLƏRƏ MƏSLƏHƏT
Quba rayonunda epizootiya əleyhinə profilaktik tədbirlər davam etdirilir
Qoyun və keçilərin nayrobi xəstəliyindən qorunması – Fermerlərə məsləhət
Aqrar Xidmətlər Agentliyi Həmkarlar İttifaqı Komitəsi müsabiqə elan edib
Çəyirtkəkimilərə qarşı mübarizə tədbirlərinə hazırlıqlar davam etdirilir
Oğuz rayonunda heyvanlar arasında profilaktiki tədbirlər davam etdirilir
Toxum və ting istehsalçılarına subsidiyanın verilməsi prosesi yekunlaşıb
Xaçmazda cari ilin epizootiya əleyhinə profilaktik tədbirləri yekunlaşır